Vegetables on a white background

Patrząc na przeciętny dział warzywno-owocowy typowego supermarketu wydawać by się mogło, że współczesne społeczeństwo ma dostęp praktycznie do każdego głównego typu owoców, warzyw i ziół, jakiego tylko zapragnie. Lecz badanie przeprowadzone w 1983 r. przez amerykańską jednostkę badawczą National Seed Storage Laboratory wykazało, że od 1903 r., kiedy to przeprowadzono uprzednią inwentaryzację zapasów nasion, różnorodność naszej żywności sukcesywnie spada. W porównaniu z danymi sprzed wieku, obecnie dysponujemy mniej niż jedną dwunastą liczby unikalnych odmian roślin uprawnych.

Wspomniane laboratorium, znane dziś pod nazwą National Center for Genetic Resources Preservation (NCGRP), zebrało dane dotyczące nasion 10 popularnych produktów rolnych: buraka, kapusty, kukurydzy cukrowej, sałaty, melona, grochu, rzodkwi, kabaczka, pomidora i ogórka. NCGRP porównało dostępność nasion każdego z tych warzyw w roku 1903 z ich dostępnością w roku 1983, czyli na długo przed tym, nim na scenę wkroczyły organizmy modyfikowane genetycznie (GMO).

Opierając się na tych danych można stwierdzić, że w ciągu minionego stulecia gwałtownie skurczyły się zapasy różnych typów nasion, a wiele tradycyjnych odmian roślin uprawnych zniknęło z oferty komercyjnych dostawców materiału siewnego. Według magazynu National Geographic, który opublikował niedawno graficzną ilustrację obrazującą wspomniany spadek różnorodności nasion, wiele tradycyjnych odmian pospolitych owoców i warzyw, które uprawiane były wcześniej przez całe generacje, całkowicie wyginęło.

„Gdy uzależniliśmy się od kilku komercyjnych odmian owoców i warzyw, tysiące tradycyjnych odmian po prostu zniknęło” – wyjaśnia National Geographic. „Trudno powiedzieć dokładnie ile z nich utraciliśmy w minionym stuleciu”.

Na przykład ogórek – w 1903 r. na rynku dostępnych było około 544 znanych odmian. W chwili przeprowadzenia badania w 1983 r., pozostało jedynie 28 odmian, a do dzisiaj uchowało się prawdopodobnie jeszcze mniej. To samo tyczy się sałaty, która w 1903 r. miała około 497 odmian. Dzisiaj na rynku dostępnych jest jedynie 36.

Wyginęło 93% tradycyjnych odmian roślin uprawnych

Wśród wszystkich badanych kategorii, od 1903 r. zarejestrowano łączny spadek różnorodności nasion wynoszący co najmniej 1200% – wstrząsająca liczba, która prawdopodobnie dzisiaj jest nawet wyższa. Jeśli chodzi o dostępność nasion odmian tradycyjnych, to więcej niż prawdopodobnie od przełomu XX w. 93% z nich przestało istnieć, w dużej mierze wskutek konsolidacji gruntów rolnych oraz przyjęcia praktyk monokultury, które sprzyjają kultywacji wyłącznie jednej odmiany, jednej rośliny uprawnej.

„To wstyd utracić tak wiele różnorodnych wariantów najsmaczniejszych darów natury” – pisze Mark Wilson dla magazynu Fast Company. „Lecz bardziej niepokojące jest to, że monokultury pozbawiają glebę składników odżywczych – tam, gdzie kiedyś mieliśmy do czynienia z cyklami zbiorów zapewniającymi utrzymanie jakości gleby, teraz mamy pole uprawne ogołocone z substancji odżywczych, które wymaga obfitego sztucznego nawożenia, by można było uzyskać z niego więcej zbiorów. Same rośliny uprawne stały się natomiast bardziej podatne na choroby roślin”.

Gwałtowny wzrost popularności alternatywnych systemów rolniczych, w których skład wchodzi uprawa współrzędna wielu unikalnych roślin, pomaga, przynajmniej w pewnym stopniu, odwrócić ten trend. Lecz pod pewnymi względami szkody zostały już poczynione, gdyż w przypadku wielu tradycyjnych odmian roślin uprawnych powtórzyła się historia tura, i nigdy więcej nie znajdzie się ich na polu, ani tym bardziej na targowisku.

W raporcie sporządzonym przez Międzynarodową Federację Rolnictwa Ekologicznego czytamy: „Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje, że od 1900 r., kiedy to pojawił się rynek nasion, spadek bioróżnorodności roślin uprawnych wyniósł 75%”.

Można zapoznać się z przygotowaną przez National Geographic graficzną ilustracją obrazującą spadek różnorodności nasion:seed-extinction-national-geographic

Autor: Jonathan Benson

Źródła:
http://www.naturalnews.com/043166_seed_diversity_agriculture_heirloom_plants.html
http://ngm.nationalgeographic.com/2011/07/food-ark/food-variety-graphic?rptregcta=reg_free_np&rptregcampaign=20131016_rw_membership_r1p_intl_ot_w#close-modal
http://www.fastcodesign.com/1669753/infographic-in-80-years-we-lost-93-of-variety-in-our-food-seeds
http://www.ifoam-eu.org/sites/default/files/page/files/ngo_policy_seed_diversity_pr_20120524_en.pdf