W swoim badaniu nad cofaniem procesu starzenia się, przytoczyłem przełomowe badanie Dean’a Ornish’a wykazujące, że nisko-tłuszczowa, pełnowartościowa dieta na bazie roślin, bogata w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, fasolę, wraz ze spacerami, zarządzaniem stresem, może nie tylko odwrócić chorobę serca – udrożnić tętnice bez leków i chirurgii, a potencjalnie przeciwdziałać również postępowi raka prostaty we wczesnym stadium – ale jest też pierwszą interwencją, która kiedykolwiek wykazała zwiększenie aktywności telomerazy. Enzymu, który buduje i utrzymuje „nasadki” na końcach chromosomów zwane telomerami, które wydają się spowalniać proces starzenia się naszych komórek.
Tak, to nowe odkrycie było ekscytujące i powinno zachęcać ludzi do prowadzenia zdrowego stylu życia w celu uniknięcia lub zwalczania raka i chorób związanych z wiekiem, ale czy było ono wynikiem diety, ćwiczeń, czy zarządzania stresem? Tego właśnie naukowcy starali się dowiedzieć w ciągu pięciu lat od publikacji tego badania.
Najpierw spójrzmy na stres. W filmie z Cameron Diaz „Holiday”, przytoczono: „silny stres … powoduje, że DNA w naszych komórkach kurczy się, aż nie może już się rozmnażać”. Czy Hollywood trafnie zinterpretowało naukę? Czy ludzie, którzy są zestresowani, mają krótsze telomery? Aby odpowiedzieć na to pytanie, naukowcy zmierzyli długość telomerów u matek przewlekle chorych dzieci, co może być bardziej stresujące niż to? Im dłużej kobieta była głównym opiekunem chorego dziecka, tym krótsze były jej telomery. Telomery dodatkowo skracane u najbardziej skrajnie zestresowanych matek odpowiadały skróceniu spowodowanemu przez co najmniej 10 lat starzenia się: [poniższa tabela przedstawia długość telomerów w zależności od poziomu stresu – przyp. red.]
To samo obserwujemy w przypadku opiekunów pacjentów z chorobą Alzheimera i tych, którzy cierpią na ciężki stan wyczerpania związany z pracą. Nawet ci, nad którymi znęcano się w dzieciństwie, mogą dorastać z krótszymi telomerami.
Niewiele możemy zrobić z naszą przeszłością, ale jeśli uda nam się obniżyć poziom stresu, czy możemy odbudować niektóre telomery? Cóż, jeśli wyjedziemy do ośrodka i poddamy się terapii medytacją, podejmując się 500 godzinom medytacji możemy istotnie zwiększyć aktywność telomerazy. 600 godzin medytacji może również być korzystne, ale dajmy spokój, musi być szybszy sposób, aby to naprawić, i to ekscytujące nowe badanie [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22407663] właśnie nam to wykazało: [poniższa tabela przedstawia aktywność telomerazy przed i po medytacji – przyp. red.] 
Opiekunów osób z otępieniem, losowo przydzielono do zaledwie 12 minut codziennej medytacji przez 8 tygodni – łącznie około 10 godzin – i doświadczyli oni znaczących korzyści. Polepszenie sprawności umysłowej i psychologicznej, której towarzyszył wzrost aktywności telomerazy, co sugeruje poprawę w procesie starzenia się komórek wywoływanym stresem. W kolejnym artykule zajmiemy się dietą i ćwiczeniami fizycznymi [patrz artykuł: http://faktydlazdrowia.pl/telomery-jedzenie-czy-cwiczenia-maja-wiekszy-wplyw-na-nasze-starzenie-sie/].
Autor: Dr Michael Greger
Źródła:
http://nutritionfacts.org/
https://www.youtube.com/watch?v=HrFNqHJja_I
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14500058
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3111281/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18799354
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19012852
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15574496
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23060172
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17785865
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22808115
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22525489
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21035949
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23602876
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22407663
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19948976
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18227361
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22668817
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23640743
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21857007
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23073262
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23639252
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20431990
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23616516
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18996878
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22091521
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5506943
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20723641
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21102320
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22991129
